Ilość gabinetów fizjoterapii, które pojawiły się na rynku jest naprawdę oszałamiająca. Wśród fizjoterapeutów jak w każdej grupie zawodowej są lepsi i gorsi specjaliści. Jak zatem upewnić się, że trafiliśmy we właściwe ręce?
1. Pieczątka i numer zawodowy
Aby praktykować zawód fizjoterapeuty, należy być zarejestrowanym w Krajowej Izbie Fizjoterapii (KIF). Nie ma możliwości, aby osoba nie będąca fizjoterapeutą posiadała taki numer. Na podstawie takiego numeru można zweryfikować czy specjalista widnieje w bazie fizjoterapeutów. Zatem jeśli ktoś nie posiada pieczątki z numerem zawodowym, prawdopodobnie nie powinien praktykować zawodu na terenie kraju.
2. Diagnostyka
Każda wizyta u Twojego fizjoterapeuty powinna zostać poprzedzona diagnostyką. Co prawda, większość specjalistów potrafi przeprowadzić wywiad, natomiast problem pojawia się przy badaniu pacjenta. Co ciekawe, kilka lat temu w jednej z gazet branżowych, pojawiały się badania na temat umiejętności diagnozowania pacjentów przez fizjoterapeutów. Niestety, okazało się, że 70% ankietowanych fizjoterapeutów odpowiedziało, że nie potrafi poprawnie zbadać swoich pacjentów. Nasuwa się zatem pytanie, na jakiej podstawie prowadzą oni diagnostykę i kontrolę wyników terapii? Każdy dobry fizjoterapeuta po pierwszej wizycie powinien przekazać swojemu pacjentowi kartkę informacyjną z wynikiem badania i wstępną diagnozą oraz zestawem ćwiczeń i zaleceń.
3. Badanie różnicowe
Temat badania różnicowego stanowi jedną z najtrudniejszych dziedzin nie tylko fizjoterapii, ale również całej medycyny. Często zdarza się, że ból pacjenta w danym obszarze wynika nie z jednego, a z wielu problemów. Takimi klasycznymi przypadkami mogą być:
• Wielopoziomowe dyskopatie
• Dyskopatie i zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego
• Zespół szyjno-barkowy
• Zespół górnego otworu klarkii piersiowej
• Zaburzenia psychosomatyczne
Jednym z największych błędów diagnostycznych i terapeutycznych jest „wrzucanie wszystkich objawów do jednego worka”. Należy podejść do pacjenta w sposób holistyczny, by móc odpowiednio zdiagnozować dany problem. Warto również pamiętać, aby w swoich opiniach posługiwać się ogólnie przyjętą nomenklaturą medyczną np. dyskopatia L5/S1 czy zespół stożka rotatorów. Unikać należy natomiast nazw typu „zrotowanie miednicy”, czy określenia typu „dystorsje”, które nie są zrozumiałe dla innych specjalistów służby zdrowia i samych pacjentów.
4. Czerwone flagi
Czasem zdarza się, że pacjent szukając pomocy szuka pomocy u różnych specjalistów. Jest takie brzydkie powiedzenie, iż fizjoterapeuta będzie chciał zawsze rehabilitować, a chirurg operować. Każdy dobry fizjoterapeuta powinien dokładnie znać granicę gdzie skuteczna jest jeszcze fizjoterapia, a gdzie nie ma ona kompletnie sensu i naraża pacjenta na niepotrzebne wydatki oraz ból. Takim klasycznym przypadkiem jest rehabilitowanie pacjentów z objawami choroby zapalnej, która bez wsparcia farmakoterapii nie ma kompletnie żadnego sensu. Czerwone flagi fizjoterapii to takie „słowa klucze” w wywiadzie pacjenta, które sugerują, iż należy go odesłać do innego specjalisty.
5. Ukończone uczelnie
Niestety, parę lat temu przed uregulowaniem zawodu fizjoterapeuty bardzo wiele prywatnych szkół wyższych otwierało kierunek studiów fizjoterapia. Spowodowało to masowe kształcenie fizjoterapeutów o delikatnie rzecz ujmując dyskusyjnym poziomie wiedzy i umiejętności, które nie radziły sobie potem na rynku pracy. W żargonie zawodowym fizjoterapeutów pojawiło się nawet określenie „fizjoterapeuta z przypadku” określających grupę po ukończonych studiach licencjackich. Należy zwrócić uwagę, gdzie dany fizjoterapeuta zaczął i skończył swoje studia. Jedynymi renomowanymi ośrodkami kształcenia fizjoterapeutów to Uniwersytety Medyczne i Akademie Wychowania Fizycznego.
6. Czas terapii i ilość sesji a wyniki.
Czas terapii i ilość sesji terapeutycznych ustalana jest w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Należy wystrzegać się jednak specjalistów, którzy proponują wykupienie dziesięciu wizyt w góry. Przypadki, w których potrzeba aż dziesięciu spotkań z fizjoterapeutą należą naprawdę do rzadkości. Można spokojnie przyjąć, że w przypadku lekkich przypadków ilość sesji nie powinna przekraczać 3-4, w przypadku średnich 5-7, a ciężkich około 8-10 wizyt. Co prawda, należy zwrócić uwagę, że pacjent może przychodzić do fizjoterapeuty w celach profilaktycznych, ale powinien być o tym poinformowany przez terapeutę. Jeśli chodzi o efekty terapii, to po pierwszej wizycie pacjent powinien odczuwać poprawę na poziomie około 25-40%. W innym przypadku należy zastanowić się, czy diagnoza została poprawnie postawiona oraz czy pacjent nie robi czegoś, co może mieć negatywny wpływ na wyniki.
7. Dokształcanie się i certyfikaty
Co jakiś czas w fizjoterapii pojawiają się nowości i nowe koncepcje terapeutyczne. Każdy fizjoterapeuta przynajmniej raz do roku powinien udać się na szkolenie,chociażby w celu wymiany doświadczeń z innymi specjalistami. Pragę zwrócić jednak uwagę, iż nie ilość zrobionych kursów, a ich jakość ma największe znaczenie. Inną kwestią jest również to, co dany specjalista wyniósł z danego szkolenia, a jako szkoleniowiec z doświadczenia wiem, że bywa z tym różnie.
8. Fizykoterapia i inne cudowne urządzenia
Jeśli fizjoterapeuta w ramach fizjoterapii proponuje Ci tak zwany „zestaw na NFZ”, czyli masaż, ultradźwięki i prądy to oznacza, że nie jest to dobry specjalista. Niestety fizykoterapia i wszystkie innego rodzaju urządzenia przegrywają z dobrą terapią popartą prawidłową diagnostyką. Tak naprawdę masaż czy inne cudowne sprzęty są niczym innym jak zbędnym zapychaczem, za który niestety trzeba płacić. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku różnego rodzaju metalowych narzędzi czy patyczków do fizjoterapii – nie są one konieczne do terapii, a często sprawiają pacjentowi ból.
9. Klarowność przekazu i zachowanie terapeuty
Fizjoterapeuta powinien posługiwać się językiem zrozumiałym dla pacjenta. Wrzucanie pacjentowi trudnych nazw bez ich tłumaczenia jest błędem! Należy dostosować swój przekaz do każdej osoby, w taki sposób, aby zrozumiała ona dokładnie na czym polega problem i co musi nastąpić, aby ten problem rozwiązać. Im bardziej pacjent rozumie na czym polega problem, tym większa jest szansa, iż zostanie on rozwiązany. Jeśli chodzi o zachowanie fizjoterapeuty, to powinien on być przede wszystkim pewny tego co robi, natomiast powinien również zachować dystans i pokorę do pacjenta i swoich umiejętności. Dość często zdarza, iż młodzi fizjoterapeuci płci męskiej po paru latach pracy stają się osobami zadufanymi w sobie, które zapominają o pokorze, co może zakończyć się zwyczajnie mniej lub bardziej poważnym błędem medycznym. Mówi się, iż dobry fizjoterapeuta powinien być empatyczny. W dużej mierze zależy to od tego w jakim środowisku pracuje – na pewno praca z dziećmi i osobami niepełnosprawnymi wymaga dużej dozy empatii. Natomiast w przypadku pacjentów ortopedycznych empatia może mieć negatywny wpływ na całą terapię. Wynika to z faktu, że osoby empatyczne często mają problem z sprawieniem nieprzyjemności swoim pacjentom (bolesne, ale czasem konieczne terapie) oraz stawianiu bardziej optymistycznych diagnoz, aby nie smucić pacjenta. Należy to oczywiście wypośrodkować i każdy specjalista musi znaleźć tak zwany złoty środek.
10. Terapie niemedyczne i zabronione procedury
W ciągu ostatnich lat można zauważyć zjawisko, że wielu fizjoterapeutów skłania się w kierunku terapii, które nie są oparte na faktycznym stanie wiedzy medycznej. Mowa tutaj o terapiach, gdzie angażowane są wszelkiego rodzaju kadzidełka i terapiach cranio–sakralnych, gdzie terapia opiera się na przepływie płynu mózgowo–rdzeniowego. Tego rodzaju terapie są dyskusyjne, zarówno z poziomu skuteczności jak i zwykłej etyki zawodowej.
Ostatnimi czasy ogromną popularnością cieszą się szkolenia z tak zwanego „suchego igłowania”. Co do skuteczności i podstaw medycznych tej terapii można wypowiedzieć się w sposób pozytywny. Problem leży natomiast w kwestii prawnej tych zabiegów. Według polskiego prawa fizjoterapeuci nie mają prawa przerywać ciągłości tkanki, co niestety podczas terapii suchymi igłami ma miejsce. Spotkałem się z opinią prawną krążącą po Internecie, iż według jednej Pani Prawnik, fizjoterapeuta może wykonywać zabiegi suchego igłowania. Niestety wielu fizjoterapeutów, którzy stosują tę terapię nie mają świadomości, iż opinia prawna jednego prawnika nie zmienia stanu faktycznego prawa. W przypadku popełnienia błędu medycznego, gdzie w trakcie terapii zostało wykorzystane suche igłowanie fizjoterapeuta będzie winny zaniedbania, a co gorsza, ubezpieczyciel będzie miał prawo odmówić w takim przypadku wypłaty polisy. Proszę zwrócić uwagę, że nawet jeśli do sprawy zostanie powołany biegły sądowy lekarz, to na pewno zaświadczy on przeciwko fizjoterapeucie z powodu zastosowania zabronionych procedur przez prawo.
11. Opinie w internecie
Warto zwrócić uwagę, czy dany fizjoterapeuta ma jakieś opinie w internecie. Często zdarza się, iż pacjenci wybierają danego fizjoterapeutę ponieważ „mają blisko”. Taki tok rozumowania jest bardzo zły i może spowodować, że dana osoba zrazi się do fizjoterapii. Każdy pacjent powinien pamiętać, że idąc do fizjoterapeuty powinien sprawdzić o nim opinie.
Podsumowanie
Każdy fizjoterapeuta powinien nie tylko wykazać się wiedzą i doświadczenie, ale również kompetencjami miękkimi i dużą dozą pokory i cierpliwości wobec pacjenta. Jeśli pacjent nie rozumie na czym polega terapia, albo terapeuta nie tłumaczy co właściwie jest robione nie jest to najlepsze świadectwo dla takiego specjalisty.
mgr fizjoterapii
Wojciech Budziosz
About Author
